Bielawa - skąd nazwa?

Opublikowane w dniu 30 stycznia

Skąd pochodzi nazwa miasta Bielawa? Od słowiańskiej nazwy górskiego potoku biela, bila, bela – biała. Jan Miodek podkreśla rdzeń biel wskazujący na łąkę, teren podmokły, wilgotny. Podoba mi się jego stwierdzenie, że „nazwa etymologicznie ocieka wodą”.

Bielawa, łąka na zboczu Góry Krasnoludków

Kazimierz Tłokiński podaje w swojej monografii dwie koncepcje powstania nazwy Bielawa. Pierwsza odnosi się do potoku, na którego dnie znajdowało się dużo krzemu, wapieni i miki, które nadawały wodzie kolor lśniąco-biały. Druga perspektywa zwraca uwagę na obficie występujące na naszym terenie wełnianki (turzyce), które po odkwitnięciu nadają łąkom białawy odcień.

Bielawę nazywano „miastem dymiących kominów”, zapewne ze względu na rozwijający się tu ówcześnie przemysł włókienniczy. O Bielawie mówiono również „Wenecja Północy”, bo to miasto położone wzdłuż potoku Bielawica. Przed 1945 rokiem Bielawę zwyczajowo dzielono na „stronę dużą”, tzw. miejską i „stronę małą” – wiejską. Między tymi częściami znajdowało się wiele mostków, nadal funkcjonujących, pod którymi płynie właśnie potok Bielawica.

Bielawa, widok na dawne zabudowania przemysłu włókienniczego

Bielawa, wędrówka ulicami miasta wzdłuż potoku Bielawica

Pierwsza udokumentowana wzmianka o Bielawie pochodzi z 1288 roku. Poniżej prezentuję pierwsze nazwy osad, które pojawiają się w dokumentacji z XIII wieku (za: M.Goliński, J.Kęsik, L.Ziątkowski, 2002. Pieszyce od czasów najdawniejszych do końca XX wieku), następnie pojawia się nazwa zniemczona oraz polska:

Pilaua – Peilau – Piława Dolna

Richinbach – Reichenbach (bogate źródło) – Dzierżoniów

Putridus pons (spróchniały most) – Faulbrϋck – Mościsko

Nova villa – Neudorf – Nowizna

Peterswald (Piotrowy Las) – Peterswaldau – Piotrolesie (nazwa 1945 r.) – Pieszyce (od 1947 r.)

Bela – Langenbielau (Bielawa Długa) – Bielawa

Pyskeri villa – Peiskersdorf – Piskorzów

Luczmanni villa – Leutmannsdorf – Lutomia

Kunczindorf – Steinkunzendorf - Kamionki

Heinrichow – Heinrichau – Glinno

Syfredesdorf – Steinseifersdorf – Rościszów

oprac. Żona /30.01.2019/